บรรยายโดย แพทย์หญิงประภาศรี จงสุขสันติกุล
สำนักโรคไข้หวัดใหญ่ กรมควบคุมโรค

1. นโยบาย
   
   1.1.ในภาวะปกติ รัฐบาลจะส่งเสริมการใช้วัคซีนไข้หวัดใหญ่ ทั้งในภาครัฐและเอกชน เพื่อป้องกันการป่วย การตาย และผลกระทบทางเศรษฐกิจจากโรคไข้หวัดใหญ่ในแต่ละปี ทั้งนี้การกำหนดกลุ่มเป้าหมายให้เป็นไปตามข้อเท็จจริงทางการแพทย์
   
   
   1.2. เมื่อมีการผลิตวัคซีนไข้หวัดใหญ่ในประเทศ รัฐบาลจะสนับสนุนการใช้วัคซีนไข้หวัดใหญ่ในแต่ละปี ให้มีปริมาณเพียงพอในการรักษาระดับการผลิต ให้ถึงระดับที่โรงงานจะสามารถปรับเพิ่มกำลังการผลิตวัคซีนไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ที่ก่อให้เกิดการระบาดได้มากพอ เมื่อเกิดการระบาดใหญ่ในมนุษย์
   
   
   1.3. เมื่อเกิดการระบาดใหญ่ของไข้หวัดใหญ่ในมนุษย์ รัฐบาลจะจัดหาวัคซีนและจัดระบบบริการแก่ประชาชนไทยได้เพียงพอและทันเวลา
   
   
2. คำแนะนำการใช้วัคซีนไข้หวัดใหญ่ในกรณีปกติ
   
   2.1 ชนิดของวัคซีน
   
   2.1.1. เลือกใช้วัคซีนที่ผลิตจากเชื้อไวรัสสายพันธุ์ที่น่าจะเป็นเหตุของการระบาดในแต่ละฤดูกาล ซึ่งแนะนำโดยองค์การอนามัยโลก และตรวจสอบกับผลการเฝ้าระวังทางไวรัสวิทยาในประเทศไทย
   
   2.1.2 อาจเลือกใช้วัคซีนประเภท sub-unit หรือ split ซึ่งได้จากการเพาะเลี้ยงเชื้อในไข่ไก่ฟัก หรือในเซล ที่ผลิตจากโรงงานที่ได้มาตรฐาน GPM และขึ้นทะเบียนในประเทศ
   
   2.1.3 หากมีการผลิตวัคซีนในประเทศ ให้เลือกใช้วัคซีนที่ผลิตในประเทศเป็นอันดับต้น
   
   2.2 ประชากรเป้าหมาย
   
   จัดลำดับความสำคัญดังนี้
   
   กลุ่มที่หนึ่ง บุคลากรที่มีความเสี่ยงต่อการสัมผัสโรค ทั้งโรคไข้หวัดใหญ่ตามฤดูกาล และไข้หวัดนก (H5N1) ซึ่งบุคลากรกลุ่มนี้อาจเป็นผู้แพร่โรคต่อไปถึงกลุ่มผู้มีความเสี่ยงต่อโรคสูง และ/หรือ เป็นผู้ที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อไข้หวัดใหญ่ตามฤดูกาลและไข้หวัดนกพร้อมๆ กัน เป็นแหล่งให้เกิดการกลายพันธุ์ของเชื้อไข้หวัดนกได้ ได้แก่
   
           1.) แพทย์ พยาบาล และบุคลากรอื่นๆ ในโรงพยาบาลทั้งที่ทำงานในหอผู้ป่วยและตึกผู้ป่วยนอก
           2.) เจ้าหน้าที่ในสถานพยาบาลพักฟื้น และสถานที่บำบัดสำหรับผู้ป่วยเรื้อรัง
           3.) เจ้าหน้าที่สาธารณสุขที่ทำหน้าที่ในการสอบสวนโรคเคลื่อนที่เร็ว
           4.) เจ้าหน้าที่ทำลายซากสัตว์ปีก และสัตว์อื่นที่สงสัยติดเชื้อไข้หวัดนก (H5N1)
           5.) เจ้าหน้าที่ห้องปฏิบัติการตรวจวินิจฉัยไข้หวัดใหญ่


*โดยคณะทำงานจัดทำนโยบายการใช้วัคซีนไข้หวัดใหญ่และยังอยู่ระหว่างการนำเสนอ คณะกรรมการสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรค


กลุ่มที่สอง กลุ่มประชาชนที่มีความเสี่ยงสูงในการเกิดอาการแทรกซ้อน หลังจากป่วยเป็นไข้หวัดใหญ่ และบุคคลผู้ดูแลผู้ที่มีความเสี่ยงสูง

         ( 1.) บุคคลทุกกลุ่มอายุที่มีโรคปอดเรื้อรัง โรคหอบหืด ผู้ที่มีระบบหายใจไม่ปกติหรือเสี่ยงต่อการสำลัก ผู้ที่มีโรคลมชัก ผู้ที่ไขสันหลังได้รับอันตราย ผู้ป่วยความจำเลอะเลือน ผู้ที่มีความผิดปกติของระบบประสาทกล้ามเนื้อ ผู้ป่วยโรคระบบหัวใจที่มิใช่โรคความดันโลหิตสูง

        ( 2.) บุคคลทุกกลุ่มอายุที่ต้องเข้ารับการรักษา เป็นผู้ป่วยในโรงพยาบาลอยู่เป็นประจำในปีก่อน ด้วยโรคเรื้อรังต่างๆ ได้แก่ โรคเบาหวาน โรคไต โรคเลือด ผู้มีภูมิคุ้มกันเสื่อมหรือบกพร่อง ผู้ติดเชื้อเอ็ชไอวี รวมทั้งผู้ที่ได้รับยากดระบบอิมมูน

        ( 3.) บุคคลทุกกลุ่มอายุที่เข้ารับการดูแลบริบาลอยู่ในสถานพักฟื้น และสถานที่รับดูแลโรคเรื้อรังต่างๆ

        ( 4.) บุคคลอายุ 6 เดือนถึง 18 ปี ที่จำเป็นต้องได้รับการรักษาด้วยแอสไพริน เป็นประจำเป็นเวลานาน และมีความเสี่ยงสูงต่อการป่วยกลุ่มอาการไรย์ หากป่วยเป็นไข้หวัดใหญ่

        ( 5.) บุคคลที่อายุ 65 ปีขึ้นไป

        ( 6.) เด็กอายุ 6 เดือน ถึง 23 เดือน

        ( 7.) บุคคลผู้ดูแลผู้ที่มีความเสี่ยงสูง ข้อ ( 1.) – ( 6.)


กลุ่มที่สาม กลุ่มอื่นๆ ได้แก่ บุคคลที่ทำหน้าที่สาธารณะ หญิงตั้งครรภ์ ผู้เดินทาง และประชาชนทั่วไป



2.3 ระบบบริการและแหล่งงบประมาณ

ประชากรเป้าหมายกลุ่มที่หนึ่ง
      การบริการและการจัดหางบประมาณให้รัฐบาลกำหนด เป็นหน้าที่รับผิดชอบของนายจ้าง กล่าวคือ ในภาครัฐเป็นความรับผิดชอบของกระทรวงสาธารณสุข ในภาคเอกชนเป็นความรับผิดชอบของเจ้าของกิจการ

ประชากรเป้าหมายกลุ่มที่สอง
      การบริการและการจัดหางบประมาณ ให้รัฐบาลกำหนดอยู่ในลักษณะเดียวกับการบริการและจัดหางบประมาณสำหรับงานสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรค โดยเป็นความร่วมมือระหว่างสำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข กรมควบคุมโรค และสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ และหน่วยงานอื่นที่เกี่ยวข้องกับการจัดสรรงบประมาณประกันสุขภาพในประชากรกลุ่มต่าง ๆ เช่น สำนักงานประกันสังคม เป็นต้น

ประชากรเป้าหมายกลุ่มที่สาม
      การบริการและการจัดหางบประมาณ ให้เป็นในภาคเอกชน ตามความต้องการส่วนบุคคล

3. คำแนะนำการใช้วัคซีนไข้หวัดใหญ่ในกรณีเกิดการระบาดใหญ่ในมนุษย์
   
   3.1 ชนิดของวัคซีน
         3.1.1. เลือกใช้วัคซีนที่ผลิตจากเชื้อไวรัสสายพันธุ์ที่น่าจะเป็นเหตุของการระบาดครั้งนั้น ตามคำแนะนำขององค์การอนามัยโลก
         3.1.2. เลือกใช้วัคซีนที่ให้ผลการทดลองทางคลีนิคเบื้องต้นว่ามีประสิทธิภาพป้องกันโรค

   3.2 ประชากรเป้าหมาย
   ประชาชนไทยทุกคน และให้เรียงลำดับความสำคัญ แก่กลุ่มบุคคลต่อไปนี้ก่อน
               1.) บุคลากรทางการแพทย์ที่ให้การดูแลรักษาผู้ป่วยไข้หวัดใหญ่
               2.) บุคลากรทางการแพทย์ที่ดำเนินงานด้านควบคุมโรคไข้หวัดใหญ่ในชุมชน
               3.) บุคลากรทางการแพทย์ที่ให้การดูแลรักษาผู้ป่วยที่ห้องฉุกเฉิน ผู้ป่วยนอก และผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงต่อการเป็นไข้หวัดใหญ่
               4.) บุคลากรที่เกี่ยวข้องกับการรักษาความสงบ เช่น ฝ่ายปกครอง ตำรวจ ทหาร เป็นต้น
               5.) บุคลากรที่เกี่ยวข้องกับการบริการสาธารณะ เช่น พนักงานขนส่งสาธารณ พนักงานไฟฟ้า พนักงานประปา พนักงานโทรศัพท์ เป็นต้น
               6.) ผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 65 ปีขึ้นไป และมีปัจจัยเสี่ยงที่จะมีผลแทรกซ้อนเมื่อป่วยเป็นไข้หวัดใหญ่
               7.) ผู้ที่อายุ 6 เดือน ถึง 64 ปี และมีปัจจัยเสี่ยงที่จะมีผลแทรกซ้อนเมื่อป่วยเป็นไข้หวัดใหญ่ 2 ปัจจัยขึ้นไป
               8.) หญิงตั้งครรภ์ บุคคลที่มีผู้ป่วยภาวะภูมิคุ้มกันต่ำในครอบครัวเดียวกันซึ่งฉีดวัคซีนไม่ได้
   
   3.3 ระบบบริการและแหล่งงบประมาณ
         รัฐบาลเป็นผู้จัดหางบประมาณทั้งในการจัดซื้อวัคซีน วัสดุอุปกรณ์ และค่าใช้จ่ายอื่นในการบริการ
   
   ทั้งนี้ตั้งเป้าหมายให้การรณรงค์ให้วัคซีนเสร็จสิ้นภายในระยะเวลา 3 เดือน

<<back