วัคซีนไข้หวัดใหญ่ / ไข้หวัดนก
|
นพ.ทวี โชติพิทยสุนนท์
โรคไข้หวัดใหญ่เกิดจากเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ชนิด
A, B ซึ่งก่อโรคในคนได้มากที่สุดเชื้อหนึ่งและพบบ่อยเป็นประจำทุกปี
ปัจจุบันสามารถป้องกันได้โดยหลายมาตรการ เช่น สุขอนามัยส่วนบุคคล การป้องกันด้วยยาต้านไวรัสไข้หวัดใหญ่และวัคซีนไข้หวัดใหญ่ป็นต้น
การป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่ด้วยการฉีดวัคซีนเป็นมาตรการที่มีประสิทธิภาพและมีความคุ้มค่ามากที่สุด
สามารถให้ได้ตั้งแต่อายุมากกว่า 6 เดือนขึ้นไปจนถึงอายุมากๆ ซึ่งมีความปลอดภัยสูงมาก
ภูมิคุ้มกันจากวัคซีนจะเกิดขึ้นหลังฉีดประมาณ 2 3 สัปดาห์ การฉีดซ้ำเข็มที่
2 (ใน 4 สัปดาห์หลังจากเข็มแรก) อาจมีความจำเป็นในเด็กอายุต่ำกว่า
9 ปี ที่ไม่เคยฉีดมาก่อน ปัจจุบันประเทศไทยมีการใช้วัคซีนไข้หวัดใหญ่มากขึ้นเรื่อยๆ
โดยเฉพาะตั้งแต่มีการระบาดของโรคไข้หวัดนกในคนและสัตว์
วัคซีนไข้หวัดใหญ่มี 2 ชนิดคือ
- Inactivated Influenza Vaccine ซึ่งประกอบด้วยเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ชนิดเชื้อตาย
3 สายพันธุ์ คือ Influenza A (H3N2), Influenza A (H1N1) และ Influenza
B มีปริมาณแอนติเจนชนิดละ 15 มคก. (รวมใน 1 โด๊ซ 45 มคก.) วัคซีนที่นิยมใช้มี
2 ชนิดคือ subunit และ split vaccine (ชนิด whole-cell influenza
vaccine ปัจจุบันเลิกใช้แล้ว) วัคซีนมีประสิทธิภาพประมาณ 70-80%
(range 50-95%) ทั้งนี้ขึ้นกับสายพันธุ์เชื้อไข้หวัดใหญ่ในวัคซีนมีความตรงกับสายพันธุ์ไข้หวัดใหญ่ที่กำลังระบาดในท้องถิ่นนั้นๆมากเท่าใด
สายพันธุ์ที่เป็นส่วนประกอบในวัคซีนไข้หวัดใหญ่ยังแบ่งเป็นชนิดส่วนประกอบสายพันธุ์ซีกโลกเหนือและสายพันธุ์ซีกโลกใต้
ซึ่งสามารถใช้ได้ผลทั้งสองชนิดในประเทศไทย
- Live-attenuated Influenza Vaccine เป็นวัคซีนผลิตมาจากเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ตัวเป็นอ่อนฤทธิ์
ซึ่งบริหารยาโดยการพ่นทางจมูก (ไม่ต้องฉีด) ส่วนประกอบเชื้อไข้หวัดใหญ่เหมือนกับชนิดเชื้อตัวตายซึ่งมี
3 ชนิด ข้อดีของวัคซีนนี้คือ บริหารยาง่าย การยอมรับดี สร้างภูมิคุ้มกันชนิดฉพาะที่
(local Ig A) ได้สูงและประสิทธิผลของวัคซีนอาจอยู่ได้นานกว่าอย่างฉีดเล็กน้อย
แต่มีข้อเสียที่มีราคาแพงและใช้ได้ในเด็กที่มีอายุมากกว่า 5 ปี ถึง
49 ปี และยังไม่แนะนำในผู้ป่วยที่มีภาวะพร่องภูมิคุ้มกันจากสาเหตุใดๆก็ตาม
ในประเทศไทยยังไม่มีจำหน่าย
สำหรับวัคซีนป้องกันโรคไข้หวัดนก
(โดยเฉพาะสายพันธุ์ชนิด H5N1) ขณะนี้มีหลายประเทศกำลังวิจัยและพัฒนา
ซึ่งมีความก้าวหน้าไปมากพอสมควร เช่น ประเทศสหรัฐอเมริกา ฝรั่งเศส
สาธารณรัฐประชาชนจีน ฯลฯ ประเทศไทยมีนโยบายดำเนินงานเพื่อการวิจัยและพัฒนาวัคซีนไข้หวัดนกหรือวัคซีนไข้หวัดใหญ่ระบาดใหญ่ในคนเพื่อเพิ่มมาตรการคุ้มครองสุขภาพและชีวิตของคนไทยให้ปลอดภัยจากโรคไข้หวัดนกหรือไข้หวัดใหญ่ระบาดใหญ่ซึ่งอาจเกิดขึ้นในอนาคตอันใกล้
<<back
|
